Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) realizowana jest dla pacjentów, którzy złożyli deklarację wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej w danej przychodni. Deklarację należy złożyć pisemnie na specjalnych drukach, przynieść do rejestracji, gdzie zostanie sprawdzona z okazanym dokumentem tożsamości i przyjęta. W deklaracji należy podać aktualny adres zamieszkania. Jeśli deklaracja nie może być przyjęta, alternatywnie wskazywane jest inne miejsce udzielania świadczeń podstawowej opieki zdrowotnych w ramach umowy z NFZ. Pacjent może zmienić przychodnie trzy razy w roku bezpłatnie, lub więcej razy – odpłatnie.
Można złożyć deklarację wyboru lekarza, pielęgniarki/położnej podstawowej opieki zdrowotnej tylko w jednym miejscu. Złożenie deklaracji w innej przychodni automatycznie unieważnia wcześniej deklarację.
Świadczenia w podstawowej opiece zdrowotnej są udzielane w godzinach od 8.00-18.00 w dni powszednie.
Zakres świadczeń udzielanych przez lekarzy, pielęgniarki/położne podstawowej opieki zdrowotnej obejmuje problemy zdrowotne w ramach kompetencji zawodowych specjalistów medycyny rodzinnej, lekarzy internistów i pediatrów oraz analogicznie pielęgniarki/położne rodzinne, pielęgniarki szkolne. Świadczenia zdrowotne realizowane są w przychodni. W sytuacjach uzasadnionych względami medycznymi świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej mogą być udzielone w miejscu zamieszkania pacjenta na określonych zasadach.
Lekarz w podstawowej opiece zdrowotnej przeprowadza badanie lekarskie, zleca badania diagnostyczne jeśli wymaga tego proces leczenia w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, kieruje do innych specjalistów jeśli leczenie lub dalsza diagnostyka tego wymagają lub kieruje do szpitala jeśli uzna to za konieczne.
Badania diagnostyczne niezbędne w trakcie leczenia w innych poradniach podstawowej opieki zdrowotnej, poradniach specjalistycznych czy też przed przyjęciem do szpitala są realizowane bezpłatnie, wyłącznie w miejscach wskazanych przez lekarza informującego o konieczności ich wykonania. Informacja o konieczności wykonania w/w badań diagnostycznych powinna być potwierdzona wydaniem odpowiedniego skierowania. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie „przepisuje” skierowań z innych poradni.